Okula Uyum Süreci

 

• Okul öncesi ve ilkokul dönemi başta olmak üzere eğitim yılları çocukların oldukça hızlı gelişim ve değişim gösterdiği yıllardır. Özellikle zihin kapasitesinin hızlı gelişimi çocukların öğrenme süreçlerini de hızlandırır. Çocuğun bu süreçten keyif alarak geçebilmesinin yolu okula dair ilk deneyimlerinin olumlu olması ile bağlantılıdır. Ancak okul eğlenceli ve sosyal bir ortam olmasının yanında kurallı ve disiplinlidir. Bu da çocuklar için beraberinde bazı zorlukları getirdiği için çocuklar okula adapte olmakta ilk etapta zorlanabilirler. Bu nedenle okula uyum döneminde sabırlı ve çocuğun öğretmenleri ile işbirliği içinde olmanız süreci kolaylaştıracak ve uzun vadede eğitim hayatını olumlu etkileyecektir.

• Her çocuğun okula karşı tepkileri farklı olmakla birlikte genellikle bir hafta ile birkaç ay arasında değişen sürede okula uyum tepkileri gözlenir. Bunlar ağlama, uyku ve beslenme problemleri, büyüklere veya yaşıtlarına karşı tepkisellik, agresyon, bakıcı kişiden ayrılmaya karşı direnç, tuvalet alışkanlıklarında gerileme, bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi uyum zorluklarıdır. Bazı çocuklar okula başlarken kolay uyum sağlayıp ilerleyen süreçte tepki vermeye başlayabilirler. Ebeveynleri endişelendiren bu tepkiler çoğunlukla olağan ve geçicidir.

• Çocuklar okula başlarken korkabilir, endişelenebilir, kendini çaresiz veya terk edilmiş hissedebilir. Bu duygular yok sayılmamalı ve çocuğun duyguları kabul edilerek onlar ile baş etmesine yardımcı olunmalıdır. “Büyüdün sen artık, büyükler ağlamaz, erkekler ağlamaz, hiç yakışıyor mu sana korkmak, bak korktuğunu arkadaşların görürse rezil olursun” vb ifadeler ile çocuğun duygularını yok saymış ve önemsememiş oluruz. Oysa çocuk korkabilir, endişelenebilir ve ağlayabilir de. “Korktuğunu anlıyorum, ben yanında olmadan gitmek biraz korkutucu olabilir. Ancak zamanla korkuların azalacak.” gibi ifadeler daha yapıcı olacaktır.

• Çocuğu kaygılandıran sebebin ne olduğunu anlamak için sakin bir şekilde, onu sorgulamadan dinlemelisiniz. Sorunun temel nedenini anladıktan sonra çözüm yolları için ebeveyn, öğretmen ve çocuk birlikte hareket etmeli neler yapabileceğinizi konuşmalısınız.

• Çocuğun okula başlamadan önce okul ile ilgili ön hazırlıkların yapılması önemlidir. Okulun nasıl bir yer olduğunun ve neden okula gidilmesi gerektiğinin anlatılması, okula gittiğinde onu nelerin beklediğinin gerçekçi ve yaşına uygun şekilde anlatılması, okul eşyalarının birlikte alınması vb hazırlıklar yapılabilir. Okulu ve öğretmeni korkulması gereken, cezalandırıcı bir yer olarak tanıtmamak çok önemlidir. Çocuğa okulun nasıl bir yer olduğunu gerçeğe uygun ifadeler ile, abartmadan anlayacağı dil kullanarak aktarabilirsiniz. Örneğin “okul çocukların yeni şeyler öğrenmek için gittiği büyük bir yerdir. Orada öğretmenler olur ve çocuklara yeni şeyler öğretir, onlara zorlandıkları konularda yardımcı olurlar. Okulda yemek yenir, tuvaletin geldiğinde tuvalete gidilir, uyku saati geldiğinde uyunur ve okul saati bittiğinde anne babalar gelerek veya servise binerek çocukları evlerine götürürler.” gibi ifadeler ile anlatılabilir.

• Çocuğunuza okulda karşılaştığı zorluklar ile nasıl baş edebileceğinizi öğretebilirsiniz. Çünkü çocuklar okuldayken bir yetişkine göre basit ancak bir çocuğa göre zor birçok mesele ile karşılaşırlar. Çözüm önerilerinizi çocuğunuzla mutlaka konuşun. Örneğin okulda problem yaşadığında öğretmeninden yardım istemesini öğretmek çocuğun endişelerini azaltacaktır.

• Ayrılırken çocuğunuz süreci uzatmak istediğinde, kararlı davranarak “gidiyorum” dedikten sonra gitmeniz bir süre sonra çocuğunuzun duruma uyum sağlamasına yardımcı olur. Süreci kısa tutmaya, tören haline gelmesine izin vermeden kısa ve etkili bir veda olmasına özen göstermeniz önemlidir.

• Net, kararlı, anlayışlı ve tutarlı bir tutum sergilemeniz oldukça önemlidir. Çocuklar her defasında aynı tutum ile karşılaştığında uyum sağlar ve rahatlar. Israr etmek, çocukla pazarlık yapmak, ödül ceza gibi yöntemleri denemek, sözel veya fiziksel şiddet uygulamak, her istediğini onaylamak veya reddetmek, kararsızlık içinde olup bunu çocuğa yansıtmak gibi tutumlar yerine, kararlı bir ses tonu, vücut duruşu ve duygu ile ondan ne beklediğinizi aktarmak ve uygulamak gerekir.

• Çocuğunuza hangi duyguyu yansıttığınız oldukça önemlidir. Bu nedenle yoğun endişe veya korkular yerine ona güven ve rahatlık yansıtmanız onun da benzer duygular içinde olmasına yardımcı olur. Okula ve öğretmene güvendiğinizi çocuğa beden dili ve ifadelerinizle aktarın. Bu süreçte zorluk yaşıyorsanız uzman desteği almak size yardımcı olabilir.

• Çocuğunuzun hayatında etkin olan tüm aile bireylerinin okul ile ilgili benzer tutum sergilemesi oldukça önemlidir. Örneğin ebeveynlerden biri çocuğa okula saatinde gidilmesi gerektiğini söylerken, diğer ebeveynin saatinde gitmenin çok önemli olmadığını söylemesi gibi bir durumda çocuk okul saati kavramını öğrenmekte zorlanır. Yetişkinler tarafından çocuklara aktarılan bu tür ikili mesajlar olduğunda çocukların yaşadığı karmaşa büyür ve uyum süreci zorlaşır. Tutarlı ve ortak bir yaklaşım izleyiniz.

•  Çocuğun okula ve öğretmenine güvenmesi ve bağlanması süreç gerektirir. Bu süreçte sabırlı olmak ve okul ile işbirliği kurmak önemlidir.  Ancak süreçte zorluk yaşıyor ve çocuğun olumsuz etkilenerek okula karşı negatif tutum geliştirdiğini düşünüyorsanız uzman desteği için başvurunuz.

 

 

     Optimist Psikoloji