Öfke Kontrolü

 

Öfke tüm diğer olumsuz duygulardan biraz daha farklıdır. Bir taraftan tehlikelidir çünkü öfkelendiğimizde beynimizdeki amigdala denilen bademe benzeyen küçük bir parça, beynimizin geri kalan kısmını ele geçirir ve tüm düşüncelerimizi, mantığımızı etkiler. Çok öfkelendiğimiz anların sonrasında “ne yaptığımı, ne söylediğimi hiç hatırlamıyorum” benzeri cümleler kurmamız biraz da bu sebeptendir.

 

Diğer taraftan, öfke çok kuvvetli bir duygudur ve öfkelenen kişi o an için kendini canlı, enerjik ve haklı hisseder. Ancak beynimizde aniden ortaya çıkan ve beraberinde çok yoğun fiziksel belirtiler (adrenalin artışı, kan basıncının yükselmesi vb.) de veren bu kuvvetli duygu, o esnada ne yaptığımıza bağlı olarak hayatımızda, ilişkilerimizde son derece ciddi ve geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz sonuçlar da yaratabilir.

 

Bizi öfkelendiren şeylerin neler olduğunun farkında olmak önemlidir. Bu bazen bir sınır ihlali olabilir. Örneğin gece uyku saatinde gürültü yapan komşular gibi. Bazen de başkalarının yaptığı ve bize bir takım şeylere mal olan durumlar da öfkelenmemize sebep olabilir. Mesela eşinizin bütçe dışı harcamaları nedeniyle ay sonunda yaşadığınız ekstra maddi problemler gibi. Ya da çevremizdeki diğer insanlardan uymalarını beklediğimiz bazı kurallarımız vardır ve bu kurallara uyulmadığında veya sınır aşımları gerçekleştiğinde, ortaya çıkan duygu genellikle yine öfke olmaktadır.

 

Bu ve buna benzer durumlarda önemli olan öfke duygunuzu, yaşadığınız olayla orantılı bir şekilde ve kontrollü olarak dışa vurmanızdır. Her insan aynı olaya benzer şekilde öfkelenmeyebilir. Bizim çok öfkelendiğimiz bir duruma, bir başkası aldırış etmeyebilir ve kaldığı yerden devam edebilir. Bu noktada, yetiştirilme tarzımız, kendimiz ve başkaları hakkındaki inançlarımız, değerlerimiz, iç ve dış ketlemelerimiz,  ruh halimiz (genel sağlık durumu, beslenme, ilaç kullanımı, uyku, stres faktörleri, diğer sosyal faktörler vb.) devreye girer ve tepkimizin nasıl olacağını büyük ölçüde belirler.

 

Öfke kontrol becerisini geliştirmek için ilk olarak bizi öfkelendiren durumları yani tetikleyici faktörleri fark etmek, o esnada olaya ilişkin zihnimizden geçen olumsuz düşünceleri (örn. “her şey benim istediğim gibi olmalı”) ve olası düşünce hatalarını yakalayabilmek ve yaşananları farklı bir açıdan değerlendirmenin mümkün olup olmadığına bakmak gerekmektedir.

 

Bazen de öfkenin size yaptırmaya çalıştığı şeyden uzak durmak ve fiziksel egzersiz yapmak, sevdiğiniz biriyle konuşmak, farklı bir yere gitmek gibi başka bir şey yapmak çok önemlidir. Bununla birlikte kendinize öfke kontrolü konusunda bir rol model bulmak ve “böyle bir durumda rol model aldığım kişi olsa ne yapardı?” şeklinde düşünmek ve ona uygun hareket etmeye çalışmak da faydalı olabilir. Ancak bu ve buna benzer çözüm yollarını bazen kendi başımıza hayata geçirmekte zorlanabiliriz. Ya da depresyon, anksiyete vb. altta yatan olası başka psikolojik sorunlara bağlı olarak öfke kontrol problemi yaşayabiliriz. Bu durumda öfkeniz sizi yenmeden ve istenmeyen sonuçlar doğurmadan, psikolojik destek almayı düşünebilirsiniz.

 

 

Uzman Psikolog Zeynep Çakırlı Alşan